MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BELİRTİLERİ NEDİR, NASIL BULAŞIR? | Türkiye'de kaç vaka var?

Dünyanın gündeminde yer alan maymun çiçeği virüsünün (monkeypox virus) detayları araştırılmaya başladı. İlk kez 7 Mayıs 2022'de İngiltere'de görülen vakanın ardından, maymun çiçeği virüsü Avrupa'da gündem oldu ve 30 Temmuz'da Türkiye ilk kez görüldü.Peki, Maymun Çiçeği virüsü bulaşıcı mıdır, nasıl bulaşır, yeni virüsün belirtileri nedir? işte detaylar...

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?

Virüs ilk olarak 1958'de bilimsel araştırmalarda kullanılan bir maymun kolonisinde tespit edildiği için bu ismi almıştır. Küresel aşılamanın yapılmasıyla beraber 1980 yılı itibarıyla son bulan çiçek virüsü ile maymun çiçeği virüsü arasında genetik benzerlik bulunmaktadır. Bu yüzden çiçek aşısı yaptıran kişiler, maymun çiçeğine karşı da bir miktar koruma ihtimali taşımaktadır. Bu virüs insanlarda ilk kez 1970'de görülmüştür.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ HAYVANARDAN İNSANLARA NASIL GEÇER? BULAŞMAMASI İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?

Maymun çiçeği virüsünü taşıyan hayvanlar, fiziksel temas ile bu virüsü insanlara bulaştırabiliyor. Bu hayvanlar arasında kemirgenler ve primatlar bulunuyor. Bulaşı riskini azaltmak için vahşi hayvanlarla korumasız temas edilmemesi, özellikle de hasta olan hayvanlardan veya ölü hayvanlardan uzak durulması tavsiye ediliyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDEN NASIL KORUNULUR, BULAŞMAMASI İÇİN NE YAPILMALI?

Maymun çiçeği virüsünden korunmanın en önemli yolu, virüsü taşıdığından şüphelenilen kişilerle fiziksel temas kurmamaktır. Bu nedenle, Sağlık çalışanları ve virüsü taşıyanlarla birlikte yaşayanların, lezyonlarla doğrudan temas etmemesi ve maske takması, virüsü taşıyanların yaralarının üzerine kapatması, kendilerini izole etmesi ve maske takması önerilmektedir. Fiziksel temasın gerekli olduğu anlarda, tek kullanımlık eldivenlerin giyilmesi gerekmektedir.

Aynı evde yaşayanların yüzeyleri, kıyafetleri ve mutfak eşyalarını düzenli olarak temizlemesi de oldukça önemli kabul ediliyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLDÜRÜCÜ MÜDÜR?

Endemik bir virüsün neden olduğu nadir hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, Kongo ve Batı Afrika türü olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Virüsün Kongo türünün yüzde 10'a kadar ölüm riski bulunurken; Batı Afrika türünün ise her 2 vakadan birinde yüzde 1 ölüm oranına sahip olduğu bilinmektedir.

Genellikle hayvandan insana ve nadiren insandan insana yakın temasla bulaşan virüs, vücutta yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açarak etkisini göstermektedir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BELİRTİLERİ NELER?

• Ateş, yoğun baş ağrısı, lenfadenopati (lenf bezlerinin şişmesi), sırt ağrısı, kas ağrıları ve şiddetli halsizlik ile karakterize invazyon dönemi 0-5 gün arasında sürer.
• Lenfadenopati, başlangıçta benzer görünebilen diğer hastalıklarla (suçiçeği, kızamık, çiçek hastalığı) karşılaştırıldığında maymun çiçeği virüsü vakasının ayırt edici bir özelliğidir.
• Deri döküntüsü genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başlar. Döküntü, gövdeden ziyade yüz ve ekstremitelerde daha konsantre olma eğilimindedir. Döküntüler genelde yüzde başlayıp (vakaların %95'inde) ve avuç içlerini ve ayak tabanlarını (vakaların %75'inde) etkiler.
• Oral mukozalar (vakaların %70'inde), genital bölge (%30) ve konjonktiva ile birlikte kornea da (%20) etkilenir. Döküntü, ardışık olarak maküllerden (düz tabanlı lezyonlar) papüllere (hafifçe kabarık sert lezyonlar), veziküllere (berrak sıvı ile dolu lezyonlar), püstüllere (sarımsı sıvı ile dolu lezyonlar) ve kuruyup dökülen kabuklara doğru değişiklik gösterir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BULAŞIR MI, NASIL BULAŞIR?

• Maymun çiçeği virüsü insanlara çoğunlukla kemirgenler ve primatlar gibi vahşi hayvanlardan bulaşır, ancak insandan insana bulaşma da mümkündür.
• Monkeypox virüsü bir kişiden diğerine lezyonlar , vücut sıvıları, solunum damlacıkları ve yatak örtüsü gibi kontamine materyallerle temas yoluyla bulaşır.
• Yetersiz pişmiş et ve enfekte hayvanların diğer hayvansal ürünlerini yemek olası bir risk faktörüdür. Anneden fetüse plasenta yoluyla da bulaşabilir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDEN ÇOCUKLARDA DAHA SIK GÖRÜLÜR?

Maymun çiçeği virüsünün çocuklarda daha sık görülmesinin nedeni, Türkiye'de 1979'dan bu yana çiçek aşısı yapılmıyor olmasıdır. Bu nedenle, bu tarihten sonra doğan ve aşılanmamış kişiler, daha fazla risk altındadır.

ÇİÇEK AŞISI MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDE ETKİLİ Mİ?

Maymun çiçeği vakalarının başka ülkelere yayılarak küresel salgına dönüşme ihtimali tartışılırken, virüsün ölüm riskine karşı etkili bir aşının olup olmadığı merak edilenler arasında yerini aldı. Konuya ilişkin İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı, maymun çiçeği virüsü için özel bir aşı olmadığını, ancak çiçek hastalığı aşısının bir miktar koruma sağladığını belirterek, ihtiyaç duyulanlara aşının teklif edildiği bilgisini paylaştı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verileri de, çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85'e kadar etkili olduğunu ifade etmektedir.